के हो स्क्लेरोडर्मा ? प्रति लाखमा ६ जना पीडित

[caption id="attachment_13113" align="aligncenter" width="1832"] डा. श्वेता नकर्मी, बाथरोग विशेषज्ञ /नेशनल बाथरोग सेन्टर, रातोपुल[/caption] स्क्लेरोडर्मा एक प्रकारको छाला कडा हुने बाथ हो । विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार, हरेक १ लाखमा ६ जनालाई यो समस्या हुन सक्छ । स्क्लेरोइड बाथ पुरुषको तुलनामा महिलालाई ३ देखि ७ गुणा बढि हुने गरेको छ । यो रोग ३५ देखि ५० वर्षको उमेरमा देखिन सुरु हुन्छ । सानो उमेरमा भने कमै देखिन्छ । यसले छाला सँगै शरिरका भित्री अंङ्गहरु जस्तै फोक्सो, मुटु र खानाको नलीमा पनि असर पार्न सक्छ । स्क्लेरोडर्मा लोकलाइज्ड र डिफ्युज गरी दुइ प्रकारका हुन्छन् । लक्षण –छाला (औंला तथा हाथ, खुट्टाका) सुन्निने र बिस्तारै कडा हुदैँ जाने । –चिसोमा औंलाको रंङ्ग परिवर्तन भएर सेतो, निलो हुने । –जोर्नीहरु दुख्ने, सुन्निने, अरठ्ठ हुने । –छाला बाक्लो रकडा हुने कारणले मुठ्ठी पार्न गाह्रो हुने । –खाना निल्न गाह्रो हुँदै जाने, अमिलो पानी आउने । –फोक्सोमा जाली पर्नाले दम बढ्ने, सास फेर्न गाह्रो हुने । –छाती दुःख्ने, मुटु ढुकढुक हुने । –मांशपेशी कमजोर हुँदै जाने । डायग्नोसिस –रगतका जाँभ जस्तै: ANN , ENA Panel –छालाको जाँच (Biopsy) –नङ्गको र नसाको जाँच ( NFC-Nail Fold Video CapillaRascopy ) –छातीको जाँच (X-ray, CT Scan) –मुटुको जाँच (Echo) जटिलताहरु –छाला कडा र साह्रो भएर आंैलाहरु सुक्दै जाने । –जोर्नी चलाउन साह्रो हुने । –मुख सानो हुँदै जाने (मुख खोल्न गाह्रो हुने) –आंैलाका टुप्पामा घाउ हुने /मरेर जाने । –फोक्सोमा जाली पर्ने । –मुटुमा असर पार्ने (पल्मोनरी हाइपरटेन्सन) –खानाको नलीमा असर पार्ने । –मृगौलामा असर पार्ने (स्क्लेरोडर्मा रेन्ड क्राइसिस) –छाला र फोक्सोको क्यान्सरको सम्भावना बढ्ने । उपचार यस बाथको उपचार लक्षण र कुन अंगमा असर भएको छ, सोही अनुसार उपचार फरक फरक हुन्छ । खानपिनमा विशेष ध्यान दिनुपर्छ । स्वाथ्य जीवनशैली, व्यायमका साथसाथै केही औषधीको सेवन जरुरी हुन्छ । भित्रि अंङ्गहरु जस्तै फोक्सो, मुटु, मिर्गौलामा असर गरेको खण्डमा उपचार जटील हुन सक्छ । त्यसैले समयमै चिकित्सकको सल्लाह लिनुपर्छ । बिरामीका लागी सल्लाह –छालालाई नरम राख्न मोेस्चराइजर र क्रिमको प्रयोग गर्ने । –जोर्नीको वरिपरि घाउ हुने सम्भावना भएकाले घाउ हुन नदिने । –चिसोबाट बच्ने । –औंलाहरु र शरिरलाई न्यानो राख्ने । –कडा किसिमका सर्फ/साबुनको प्रयोग नगर्ने, ग्लीसरिन भएको साबुनको प्रयोग गर्ने । –घरको काम गर्दा पञ्जाको प्रयोग गर्ने । –भ्याकुम क्लिनर, मिक्स ग्रिन्डर जस्ता भाइब्रेट गर्ने सामानको कम प्रयोग गर्ने । –औंलाका टुप्पामा घाउ आउँदा तुरुन्त उपचार गर्ने –नियमित व्यायम गर्ने खानामा ध्यान दिनु पर्ने कुराहरु –धुम्रपान नगर्ने । –चिया, कफि, चिल्लो र मसलाहरु कम खाने । –मद्यपान नगर्ने । –खाना ठिक्क मात्रामा खाने (पेट भरी नखाने) र खाएको ३ घण्टा सम्म खाटमा नपल्टिने –वजनलाई ख्याल राख्ने (मोटोपन घटाउने)