डेंगु संक्रमित भएको कसरी थाहा पाउने ? लक्षण, उपचार र रोकथाम
२०७९, १९ भाद्र आईतवार १०:५६ मा प्रकाशित
जनस्वास्थ्य सरोकार, काठमाडौँ । साधारण ज्वरो र डेंगुका लक्षणहरू छुट्याउन लगभग असम्भव देखिन्छ। डेंगु एक भाइरल ज्वरो हो जुन पोथी लामखुट्टेको टोकाइबाट सर्छ र यो ज्वरो जुनसुकै उमेर समूहलाई लाग्न सक्छ।
लामखुट्टेको टोकाइको ४–७ दिनपछि डेंगुका लक्षण देखिन्छन्। डेंगु ज्वरो आएमा बिरामी र उनका परिवारका सदस्य आत्तिनु नहुने चिकित्सकहरु बताउँँछन् ।
यदि तपाइँको दृष्टि धमिलो भएको छ वा कतैबाट रगत बगिरहेको छ भने, यसलाई बेवास्ता नगर्नुहोस् र तुरुन्तै आफ्नो डाक्टरसँग परामर्श गर्नुपर्छ ।
यस्ता हुन्छन् डेंगुका लक्षण
उच्च ज्वरोः डेंगुको सबैभन्दा प्रमुख लक्षण उच्च ज्वरो हो। १०२–१०३ डिग्री सम्मको ज्वरो डेंगुमा सामान्य हुन्छ।
जोर्नी दुख्ने : डेंगुले सामान्यतया जोर्नी, मांसपेशी र हड्डी दुख्ने गर्छ।
वाकवाकी : वाकवाकी पनि एक लक्षण हो। तपाईं डेंगुमा नर्भस महसुस गर्नुहुन्छ।
दाना वा दानाः डेंगुमा सानो रातो दाने वा दागहरू देखा पर्दछ। कहिलेकाहीँ यी दानाहरूले पनि चिलाउने गर्छ।
आँखा पछाडि दुख्नेः डेंगुबाट पीडित अधिकांश मानिसहरूले आँखा पछाडि दुख्ने गुनासो गर्छन्। यो दुखाइ आँखाको चाल संग बढ्छ।
थकानः डेंगुमा थकान महसुस हुन्छ।
मौसम परिवर्तनको समयमा वा पछि, विशेष गरी वर्षाको समयमा तपाईलाई उच्च ज्वरो, दाग र शरीर दुखाइ भएमा, डाक्टरसँग परामर्श लिनुहोस् र स्वास्थ्य परीक्षण गराउनुहोस् । डेंगु भए नभएको परीक्षणपछि मात्र थाहा हुन्छ ।
पेट दुख्ने
नाक वा गिजाबाट रगत बग्नु
चक्कर
धमिलो दृष्टि
यदि तपाइँलाई यी मध्ये कुनै पनि लक्षणहरू अनुभव गर्नुहुन्छ भने, तुरुन्तै आफ्नो डाक्टरलाई सम्पर्क गर्नुपर्छ ।
डेंगु को उपचार : डेंगुको उपचार डेंगुको लक्षण र गम्भीरतामा भर पर्छ,
डेंगु परीक्षण गर्दा रोगको गम्भीरता थाहा हुन्छ । यसमा, तपाईंको रगत परीक्षण गरिन्छ, जसले प्लेटलेट काउन्ट र अन्य धेरै मापदण्डहरू प्रकट गर्दछ। डेंगुको घरमै वा अस्पतालमा परीक्षण र चिकित्सकको सिफारिसअनुसार उपचार गर्न सकिन्छ ।
घरमा उचित आराम, अधिकतम पानी पिउने र डाक्टरले तोकेको औषधि सेवन गरेमा अधिकांश मानिस निको हुन्छन् । डेंगु एक निको हुने रोग हो जुन ७ देखि १० दिनमा निको हुन्छ ।
यदि तपाईंको डाक्टरले तपाईंलाई घरेलु हेरचाहको लागि सल्लाह दिनुभएको छ भने, यी पाँच कुराहरू दिमागमा राख्नुहोस्
१. ज्वरो आएपछि ४८ घण्टासम्म सकेसम्म धेरै पानी पिउनुहोस् ।
डेंगु ज्वरो कम भएको २–३ दिनसम्म शरीरका रक्तनलीबाट पानी चुहिन्छ । जसका कारण धमनीमा रगतको मात्रा घट्छ ।
ज्वरो आएपछि २४–४८ घण्टासम्म सकेसम्म पानी पिउनुहोस्। यसले रक्तनलीहरूमा रगतको मात्रा बढाउँछ ।
डेंगु ज्वरोका बिरामीका लागि तरल पदार्थको सेवन निकै फाइदाजनक हुन्छ ।
उचित मात्रामा पानी पिउँदा डेंगुको खतराबाट बच्न सकिन्छ ।
सिफारिस गरिएका औषधिहरू सही मात्रामा लिनुहोस्
बढी औषधि खाँदा डेंगु छिट्टै निको हुन्छ यो झुट हो । धेरै औषधि सेवन गर्दा साइड इफेक्ट पनि हुन सक्छ।
डेंगु ज्वरोमा आइबुप्रोफेन जस्ता औषधि सेवन नगर्नुहोस्, यसले रक्तश्रावको जोखिम बढाउन सक्छ।
बिरामीले कति पटक पिसाब फेर्न जान्छ भनेर ध्यान दिनुहोस्
यदि बिरामी हरेक ६ घण्टामा पिसाब गर्न जान्छ भने यसले शरीरमा पानीको कमी नभएको देखाउँछ ।
पिसाबको रंग र मात्रामा पनि ध्यान दिनुपर्छ ।
डेंगुको चमत्कारी औषधिबाट टाढा रहनुहोस् :
बजारमा केही चमत्कारी औषधिहरू छन् जसले डेंगु रोग निको हुने दाबी गरे पनि त्यसको कुनै वैज्ञानिक प्रमाण भेटिएका छैनन् । त्यस्ता औषधिहरूले तपाईंलाई राम्रो भन्दा बढी हानि गर्ने क्षमता राख्छन्।
कतिपयले मेवाको पातलाई डेंगुको उपचारमा रामबाण औषधी मान्छन् । तर यसको कुनै वैज्ञानिक प्रमाण छैन।
बिरामी सुविधा हेरचाहः
बिरामीको आरामलाई ध्यानमा राखेर हेरचाह गर्नुपर्छ।
डेंगु ज्वरो कम गर्न बिरामीलाई भिजेको पट्टीले नुहाउने। यसले शरीरको तापक्रम घटाउन मद्दत गर्छ ।
कोठाको तापक्रम चिसो राख्न फ्यान अन गर्नुहोस् । एजेन्सी
