यसरी सर्छ डेंगु
२०७७, १२ श्रावण सोमबार १२:४३ मा प्रकाशित
जनस्वास्थ्य सरोकार, काठमार्डाैँ । घरबाहिर निस्कँदा लामो बाहुला भएका कपडा लगाउनुपर्छ । त्यस्तै, लामखुट्टेको टोकाइबाट बच्न क्रिम र स्प्रे छर्किन सकिन्छ । डेंगु भाइरसका कारण डेंगु रोगको संक्रमण हुन्छ । एडिज नामक लामखुट्टेको टोकाइबाट डेंगु भाइरस एक–अर्कामा सर्छ । डेंगु भाइरस चार प्रकारका हुन्छन् । जसलाई भाइरस १,२,३ र ४ मा विभाजन गरिएको छ । यो डेंगु भाइरस बोकेको लामखुट्टे दिउशो सक्रिय रहने गर्छ । एडिज लामखुट्टेको टोकाइबाट चिकन गुनिया, जिका आदि संक्रमणसमेत हुने गर्छ । संक्रमित लामखुट्टेले एकपटकमा कम्तीमा आठजनालाई टोक्छ । जसले गर्दा एकपटक भाइरस देखिएमा त्यो महामारीको रूपमा छिटो फैलिन्छ ।
लक्षण
संक्रमितमध्ये अधिकांशमा डेंगुुको लक्षण दैखिँदैन । कतिपयमा सामान्य ज्वरो आँउछ । करिब ३ प्रतिशत्मा बान्ता आउने, पेट दुख्ने, शरीरमा पानी जम्ने, रक्तश्राव हुने र मिर्गौलामा असर देखिनेजस्ता समस्या देखिन्छन् ।
भाइरस शरीरमा प्रवेश गरिसकेपछि डेंगी नामक कडा ज्वरो आउँछ । जोर्नी र मांसपेशी दुख्ने । आँखाको गेडी र ढाडमा पीडा हुने, रगतमा सेता रक्तकोषको कमी हुनेजस्ता समस्या देखिन्छन् ।
एकपटक डेंगुबाट प्रभावित भइसकेका व्यक्तिमा पुनः संक्रमण हुने सम्भावना अधिक रहन्छ ।
डेंगु भएको समयमा जन्मिएका बच्चामा तथा प्रतिरोधी क्षमता उच्च भएका मानिसमा डेंगुले जटिल समस्या निम्त्याउने खतरा हुन्छ । जटिल खालको डेंगु भएमा मानिसको ज्यान पनि जान सक्छ ।
बच्ने उपाय
एडिज लामखुट्टेको लार्भा विकासका लागि अक्सिजनयुक्त पानी आवश्यक हुन्छ । त्यसैले, प्रायः सफा पानीमा अन्डा पार्ने गर्छ । गमला, जथाभावी फालिएका बट्टा, पानी जमेका खाल्डाखुल्डी र टायर आदिमा जमेको पानीमा समेत यसले अन्डा पार्ने सम्भावना रहन्छ । तसर्थ, यस्ता ठाउँ सधैँ सफा राख्नुपर्छ । पानी राख्ने भाँडा छोपेर राख्नुपर्छ ।
घरबाहिर निस्कँदा लामो बाहुला भएका कपडा लगाउनुपर्छ । त्यस्तै, लामखुट्टेको टोकाइबाट बच्न क्रिम र स्प्रे छर्किन सकिन्छ ।
सुत्दा झुलको अनिवार्य प्रयोग गर्नुुपर्छ । सकेसम्म झ्याल–ढोकामा जाली प्रयोग गर्नुपर्छ ।
गाँउ–टोल सफा राख्नुपर्छ । त्यस्तै, पानी जम्ने खाल्डाखुल्डीमा लामखुट्टे मार्ने स्प्रे प्रयोग गर्नुपर्छ । डेंगुको शंका लागेमा तुरुन्त स्वास्थ्य संस्थामा गएर आवश्यक परीक्षण गर्नुपर्छ ।
