स्वास्थ्यका लागि निन्द्रा कति उपयुक्त ?
२०७९, ३ चैत्र शुक्रबार १३:२० मा प्रकाशित
जनस्वास्थ्य सरोकार, काठमाडौ । आज विश्व निन्द्रा दिवस । हरेक वर्ष मार्च महिनाको फरक फरक मितिमा मनाइने विश्व निन्द्रा दिवस यस वर्ष मार्च १७ तारिखमा परेको छ ।
निन्द्राको महत्वमा जोड दिन र धेरै मानिसहरू ग्रस्त हुने निन्द्रा सम्बन्धी समस्यालाई सम्बोधन गर्ने उदेश्यले विश्वव्यापी निन्द्रा दिवसको मनाउन थालिएको हो । यस वर्षको नारा ‘स्वास्थ्यका लागि निद्रा आवश्यक छ’ तय गरिएको छ । यसले राम्रो स्वास्थ्य कायम राख्न निन्द्राको महत्वलाई जोड दिन्छ ।
राम्रो रातको निद्रा स्वास्थ्यको लागि धेरै महत्त्वपूर्ण छ । यसले जीवनलाई आनन्दित र रोगहरूबाट मुक्त बनाउँछ । आजको तनावपूर्ण जीवनमा राम्रो निद्रा दुर्लभ बन्दै गएको छ ।
वास्तवमा, निद्रा यस्तो जैविक लय हो जसले शरीरलाई स्फूर्ति दिन्छ, साथै अर्को दिनका गतिविधिहरूको लागि ऊर्जा प्रदान गर्दछ । यो सामान्यतया विश्वास गरिन्छ कि निद्रा एक निष्क्रिय प्रक्रिया हो, तर यो होइन । निद्रा एक धेरै सक्रिय प्रक्रिया हो । मस्तिष्कमा धेरै मेटाबोलिज्म हुन्छ ।
आजकल काम गर्ने तरिका र सिफ्ट ड्युटी जस्ता कारणले निन्द्रा गडबड हुने गरेको छ । दोस्रो, चिन्ता र डिप्रेसन जस्ता कारणहरू पनि छन्। चिन्तामा ओछ्यानमा गएपछि पनि निद्रा आउँदैन वा धेरै बेरसम्म आउँछ भने डिप्रेसनमा निद्रा सुरुमा आउँछ तर बीचैमा टुट्छ । राति निन्द्रा पूरा भएन भने दिउँसो काम गर्दा वा ड्राइभिङ गर्दा वा अध्ययन गर्दा निदाउनुहोस्। खराब मानसिक स्वास्थ्यले पनि कम निन्द्रा निम्त्याउँछ। राम्ररी निन्द्रा नलाग्नेमा मानसिक रोग बढी हुन्छ । यो द्वि–दिशात्मक प्रक्रिया हो।
राम्रो निद्राको लागि के गर्ने ?
- अध्याँरो कोठामा सुत्ने ।
- सुत्नुभन्दा अगाडि टिभी, मोबाइल वा अन्य ग्याजेटहरू नचलाउने ।
- खुकुलो र आरामदायी लुगा लगाएर सुत्ने ।
- शान्त ठाउँमा सुत्ने ।
- हरेक दिन एउटै समयमा सुत्ने बानी गर्ने ।
- निद्राको औषधि सेवनबाट बच्ने ।
कति घण्टा सुत्न आवश्यक छ ?
हरेक मानिसको सुत्ने समय फरकफरक हुन्छ । वयस्कका लागि ६ देखि ८ घण्टा सुत्नु पर्याप्त हुन्छ । उमेर बढ्दै जाँदा निद्राको अवधिमा प्राकृतिक कमी र निद्राको गुणस्तर कम हुन्छ। बुढ्यौली संगै मधुमेह, प्रोस्टेट जस्ता समस्याहरु आउने गर्दछ, जसका कारण राति धेरै पटक पिसाब फेर्नुपर्ने हुन्छ । शरीरमा आइरनको कमी हुँदा महिलामा निद्रा कम हुन्छ । यदि अचानक सुत्ने घण्टा घट्यो वा धेरै सुत्न थाल्यो भने अवश्य चिकित्सकको सल्लाह लिनुहोस्।
