जनस्वास्थ्य सरोकार, काठमाडौं। संसारभरि भइरहेका परीक्षणमा कोभिड-१९ का कारण गम्भीर बिरामी भएकाहरूको उपचारमा कुन औषधि सफल छ भनेर खोजिएका छन्। बिस्तारै त्यस्ता केही औषधिहरू पहिचान भएका पनि छन्।

उपचार पत्ता लगाउन के गरिँदैछ?

विभिन्न देशमा १५० भन्दा धेरै औषधिहरूको परीक्षण भइरहेको छ। अधिकांश औषधि पहिले नै उपलब्ध हुन् जो अहिले यो भाइरसविरुद्ध परीक्षण गरिँदैछन्।

हाल ती परीक्षणमा निम्न प्रकारका औषधि सामेल छन्:

भिन्न किसिमका औषधि रोग लागेको भिन्न चरणमा उपयोगी हुन सक्छन्। उदाहरणका लागि एन्टीभाइरल औषधि सुरुवाती चरणमा अनि प्रतिरोध क्षमतासम्बन्धी औषधि पछिल्ला चरणमा काम लाग्न सक्छन्। यिनको मिश्रण गरेर उपचार गर्नेबारे पनि अध्ययन भइरहेका छन्।

जीवनरक्षक औषधि कुन चाहिँ हो?

हालसम्म परीक्षण गरिएकामध्ये एउटा औषधिले मात्र जीवनरक्षक काम गरेको प्रमाणित भएको छ। डेक्सामिथासोन कोरोनाभाइरस विरुद्धको लडाइँमा महत्त्वपूर्ण उपलब्धि हो।

यूकेको रिकभरी ट्रायलले भेन्टिलेटरमा राखिएका बिरामीमध्ये यसको प्रयोगले एक तिहाइ मृत्यु घटाउने देखाएको छ। साथै अक्सिजन लिन परेका बिरामीमध्ये यसले पाँच जनामध्ये एकजनाको ज्यान जोगाएको पाइएको छ।

डेक्सामिथासोन एउटा स्टेरोइड औषधि हो जसले शरीरमा प्रतिरोधी क्षमताको अधिक सक्रियताका कारण उत्पन्न हुने सुजन घटाउँछ। साथै यो एउटा सस्तो औषधि पनि भएकाले विश्वभरि प्रयोग हुन सक्छ। तर हलुका लक्षण भएका बिरामीमा भने यो औषधिले काम गर्दैन।

भेन्टिलेटरमा राखिएका १०० जना बिरामीमध्ये ६० जना यसै निको हुन्छन्। यो औषधिको प्रयोगले थप १२ जना निको हुन्छन् भने बाँकी २८ जना औषधि प्रयोग गरेर पनि बाँच्न सक्दैनन्।

अरू आशलाग्दा औषधि कुन हुन्?

रेम्डेसिभिर नामक एन्टीभाइरल औषधि विगतमा इबोलाको उपचार गर्न विकास गरिएको थियो। एक हजार जनामा गरिएको परीक्षणमा यसको प्रयोगले लक्षण देखिने अवधिलाई १५ बाट ११ दिनमा झारिदिएको छ। तर यसले ज्यान जोगाउने कुरा प्रमाणित भएको छैन। अध्ययन जारी रहँदै गर्दा अमेरिकाले लगभग यसको सम्पूर्ण स्टक किनिसकेको छ।

इन्टरफेरोन बिटा एउटा प्रोटिन पदार्थ हो जुन शरीरले सुजन घटाउन सहयोग गर्छ। यूकेको कम्पनी साइनेर्जेनले नेबुलाइजरको प्रयोग गरी यो औषधि गम्भीर बिरामीको फोक्सोमा प्रत्यक्ष पठाउने विधि थालेको छ। सुरुवाती नतिजामा यसले मानिसलाई गम्भीर अवस्थामा पुग्नबाट रोक्न सक्ने देखिएको छ तर यसको विस्तृत परीक्षण हुन बाँकी छ।

के एचआइभीको औषधिले कोरोनाभाइरसको उपचार हुन्छ?

हुँदैन। सुरुमा एचआइभीविरुद्ध प्रयोग हुने एन्टीभाइरल औषधि लोपिनाभिर तथा राइटोनाभिरको निकै चर्चा भएको थियो तर यूकेमा गरिएको रिकभरी परीक्षणमा यो प्रभावकारी देखिएन। डब्लुएचओले पनि उसको सलिडारिटी परीक्षणबाट यी औषधि हटाएको छ।

के औलोविरुद्धको औषधिले कोरोनाभाइरस रोक्छ?

रोक्दैन। क्लोरोक्वीन तथा त्योसँग सम्बन्धित हाइड्रोक्सीक्लोरोक्वीन औषधिमा भाइरससँग लड्ने तथा प्रतिरोधी क्षमतालाई शान्त पार्ने गुण हुन्छ। अमेरिकी राष्ट्रपति डोनल्ड ट्रम्पले टिप्पणी गरेपछि यी औषधिको चर्चा भयो।

तर यूकेको रिकभरी ट्रायलमा यो प्रभावकारी देखिएन। डब्लुएचओले पनि उसको परीक्षणबाट यसलाई हटाइसक्यो।

के निको भएका बिरामीको रगतले उपचार हुन्छ?

कोरोनाभाइरसबाट निको भएका मानिसको रगतमा यसविरुद्ध लड्ने एन्टीबडी विकास भएको हुन्छ। ती एन्टीबडी निकालेर बिरामीलाई दिने विधि अन्य रोगको हकमा प्रभावकारी पाइएको थियो। तर कोरोनाभाइरसको हकमा यो प्रभावकारी भइसकेको प्रमाणित भएको छैन।

कहिले आउला त पक्का उपचार?

वास्तवमा कोरोनाभाइरसविरुद्ध औषधि कहिले पनि पत्ता नलाग्न सक्छ। हालसम्म यस्तै खालका फ्लु वा रुघाखोकीका औषधि पनि हामीसँग छैन। तर एउटा उपचार प्रभावकारी भएको पत्ता लागिसकेको छ र अन्य आशलाग्दा परीक्षण भइरहेका छन्। चिकित्सकहरूले उपलब्ध र सुरक्षित प्रमाणित भइसकेका औषधिहरू परीक्षण गरिरहेका छन् र तिनको निचोड चाँडै नै सार्वजनिक हुनेछन्। केही नितान्त नयाँ औषधिको पनि प्रयोगशालामा परीक्षण भइरहेका छन्। तिनको मानिसमा परीक्षण बाँकी छ।

उपचार पत्ता लगाउन किन आवश्यक?

सबभन्दा महत्त्वपूर्ण त उपचारले ज्यानहरू जोगाउन सक्छ। साथै यसले लकडाउन तथा सामाजिक दूरीजस्ता प्रतिबन्धहरू खुकुलो पार्न सघाउँछ। प्रभावकारी उपचार पत्ता लागेमा कोरोनाभाइरस एक साधारण रोग बन्न पुग्छ। यदि उपचार वा औषधिले मानिसलाई भेन्टिलेटरको आवश्यकता पर्न छाड्यो वा सघन उपचार कक्षमा चाप पर्न छाड्यो भने मानिसहरूको जीवनमा यतिधेरै नियन्त्रण गरिराख्नु पर्ने छैन। बीबीसी