सेतो दुवीमा मेलानोसाइट्स प्रत्यारोपण
२०८०, १५ असार शुक्रबार १६:२७ मा प्रकाशित
सन् २००७ सालमा भारतको म्याङलोरस्थित कस्तुर्बा मेडिकल कलेज (केएमी) बाट डर्माटोलोजी विषयमा एमडी गरेर नेपाल फर्किएँ । नेपाल आइसकेपछि साधारण सेतो दुवीको उपचार शल्यक्रिया, पञ्च ग्राफ्टिङ, अल्ट्राथिन ग्राफ्टिङ र ब्लिस्टर ग्राफ्टिङ उपचार सेवा शुरू गरेँ । त्यतिबेला विश्वका विभिन्न देशहरूमा सेतोदुवीको अत्याधुनिक उपचार विधि मेलानोसाइट प्रत्यारोपण शुरू भइसकेको थियो । भारतमा अध्ययन र प्राक्टिस गरेको केएमसी कलेजमा सेतोदुवीको सबैखाले उपचार र शल्यक्रिया भएपनि मेलानोसाइट्स प्रत्यारोपण शुरू भएको थिएन । सेतोदुवीको अत्याधुनिक उपचार सेवा स्वेदशमा शुरू गर्ने हुटहुटी बढ्यो । त्यसपछि मेलानोसाइट प्रत्यारोपण तालिम लिन भारतको चेन्नाईस्थित एपोलो अस्पताल पुगेँ । त्यहाँ वरिष्ठ छाला रोग विशेषज्ञ डा. रविचन्द्रनसँग भेट भयो । सेतोदुवी उपचार विधामा उहाँ भारतकै पाइनियर डाक्टर मानिनुहुन्छ । डा. रविचन्द्रनसँग एकहप्ता तालिम लिएर स्वदेश फर्किएँ । मेलानोसाइट्स प्रत्यारोपण गर्ने आवश्यक केमिकल र स्रोत जुटाउन धेरै नै सकस भयो ।
इन्डियामा बस्ने साथीहरूसँगको सर–सल्लाहमा झण्डै ६ महिनाको प्रयासपछि सन् २००९ तिर मेलानोसाइट्स प्रत्यारोपण सेवा सुरू गर्न सफल भएँ ।
के हो मेलानोसाइट प्रत्यारोपण ?
यो एक किसिमका छालाको रङ्ग फर्काउन गरिने शल्यक्रिया हो । यस प्रविधिमा आफ्नै शरीरको छालाको पातलो झिल्ली निकालेर सेतो दुवी भएको ठाउँमा टाँसिन्छ । सानो टुक्रा छालाले दुई सय वर्ग सेन्टिमिटर सेतोदुवीको भाग ढाक्न सकिन्छ ।
बिना शल्यक्रिया सेतो दुवी निको पार्न सकिँदैन ?
सबै सेतो दुवीलाई मेलानोसाइट प्रत्यारोपण आवश्यक पर्दैन । मधुमेह, थायराईड र छालाको बाथको समस्या भएकाहरूलाई सेतो दुवीसँगसगै सम्बन्धित रोगको उपचार गर्नुपर्छ । खाने औषधि, लगाउने मल्हम र घाममा सेक्ने उपचार विधि अपनाइन्छ । यसलाई पुभा थेरापी भनिन्छ । घाममा बस्न नभ्याउने व्यक्तिका लागि हप्ताको ३ दिन कम्तिमा दुइ मिनेट फोटो थेरापीमा राख्नुपर्छ ।
निरन्तर ६ महिनासम्म औषधोपचार गर्दा दुवी ठीक नभएमा मात्र प्रत्यारोपणको जरूरत पर्छ ।
कस्तो व्यक्तिलाई सेतोदुवी हुनसक्छ ?
सेतोदुवी एक अटोइम्युन समस्या हो । शरीरको रक्षा संयन्त्रले मेलानोसाइट्सलाई बाहिरी तत्व ठानेर नष्ट गरिदिन्छ । यसले छालामा कालो रङ्ग पैदा गर्ने मेलानिन तत्व पूर्णरूपमा नष्ट हुन्छ र छाला सेतो देखिन्छ । कतिपय सेतोदुवी बाथरोगसँग सम्बन्धित हुन्छन् । यसैगरी सेतोदुबी करिब १० देखि ३० प्रतिशत वंशाणुगत हुनसक्छन् । सानो उमेरमा गरिएको सेतोदुबीको उपचार प्रभावकारी हुन्छ ।
बढ्दो उमेरसँगै सेतोदुबी निको हुने दर पनि घट्दै जान्छ । यो महिला र पुरुष दुबैलाई बराबर देखिन सक्छ ।