महिनावारी सहज बनाउने खाना
२०७४, १९ असार सोमबार ०६:५४ मा प्रकाशित
महिनावारीको समयमा अमिलो, पिरो, मसालेदार, तारेको चिज खान हुँदैन भन्ने कुरा धेरैलाई थाहा हुनसक्छ तर महिनावारी भएको बेला कुन चिज खाने भन्ने कुरा धेरै कम मानिस मात्र जान्दछन् ।
दुःखाइको कारण
महिनावारीमा दुःखाइको कारण यूट्रस वा पेल्विक आर्गन्स नै हो भन्न सकिँदैन । कहिलेकाँही मोटोपन, नशाको लत वा वंशाणुगत कारणले पनि यस्तो हुनसक्छ । थकान, उल्टी आउने, झाडापखाला, तनाव, कम्मर दुःख्ने, टाउको दुःख्ने आदि यसका लक्षण हुनसक्छ । कुनै रोग, गर्भाशयसम्बन्धी समस्या वा धेरै रक्तश्राव पनि हुनसक्छ । यो पेल्विक इन्फेक्सन, सेक्सुअली ट्रान्समिटेड डिजिज वा एन्डोमिट्रियोसिसको समस्याका कारण पनि महिनावारीमा तल्लो दुख्न सक्छ । शरीरमा एन्डोक्राइन हर्मोनको कमी र महिनाबारी सुक्ने (मेनोपाँज) को शुरुवातीको अवस्थामा पनि तल्लो पेट दुख्नसक्छ । यसको साथै एनिमिया, धेरै रक्तस्राव, आइरनको कमीले पनि तल्लो पेट दुख्नसक्छ ।
कसरी छुटकारा पाउने ?
पीएमएस (प्री—मेन्सटुअल सिन्ड्रोम), महिनावारी भन्दा केही दिन पहिले शरीरमा शारीरिक वा मानसिक परिवर्तनका कारण केटीहरुमा चिडचिडापन, थकावट र विनाकारण रिस उठ्ने देखिन्छ । पीएमएसको समस्याबाट छुटकारा पाउन खास कुरामा ध्यान दिनुपर्दछ । खानामा म्याग्नेशियम प्रयोग गरेर पीएमएसको लक्षण कम गर्न सकिन्छ । मस्तिष्कमा सेरोटोनिन नामक रसायन हुन्छ जसले मूड र दुःखाइको अनुभूतिमा अहम् भूमिका निभाइरहेको हुन्छ । म्याग्नेसियमले सेरोटोनिनलाई नियन्त्रणमा राख्छ ।
म्याग्नेसियम धेरै पाइने खाना (ब्राउन राइस, मुसुराको दाल, काजू, सूर्यमूखीको गेडा, पालक, सिमी आदि) । आफ्नो डायट (खाना) मा बोसो कम गर्नु भन्दा हेल्दी फ्याट सामेल गर्दा राम्रो हुन्छ । महिनावारी भन्दा दुइ हप्ता पहिले आफ्नो खानामा हेल्दी फैट सामेल गर्नुपर्छ ।
हेल्दी फ्याट धेरै पाइने कटुसको गेडा, ओखर, टूना, साल्मन फिस आदि खाने गर्नुपर्छ । पोटाशियमले पनि पीएमएस नियन्त्रण गर्न निकै मद्दत गर्छ । यसका लागि धेरै पोटासियम पाइने केरा, सुन्तला, स्याउ, कागतिपानी, नरिवलपानी आदि आफ्नो दैनिक खानामा प्रयोग गर्नुपर्छ । लौका, काँव्रmो र तरबुजामा पानीको मात्रा धेरै हुन्छ । यो खाएमा शरीरमा पानीको मात्राको कमी पूरा हुन्छ ।
कस्तो भोजन ?
सागसब्जी
आफ्नो दैनिक खानामा ताजा सब्जी जस्तो पालक , मेथी, हरियो प्याज आदि सामेल गर्नुपर्छ । सब्जीमा धेरै प्रकारका भिटामिन र मिनरल्स पाइन्छ । यसले हाम्रो शरीरमा पोषक तत्वको कमी हुन दिँदैन । यसका साथै यस्ता वस्तुमा क्यालोरीको मात्रा कम हुने भएकाले अनावश्यक तौल बढ्दैन । यसका साथै एन्टी अक्सिडेन्टले शरीरबाट टक्सिन बाहिर निकाल्दछ । सागसब्जीमा पाइने पोषक तत्व दुःखाई कम गर्नमा निकै मद्दतगार हुन्छन् । हरिया र पत्तेदार सागसब्जीको साथै हरियो मटर, टमाटर, बन्दागोभी, एवोकैडो आदि खानाले महिनावारीको दुःखाइमा धेरै राहत मिल्छ ।
फलफूल
फलफूलमा धेरै प्रकारका भिटामिन र मिनरल्सहरु पाइन्छ । यसले शरीरलाई पर्याप्त पोषण दिन्छ । फलफूलमा पर्याप्त मात्रामा पानी हुन्छ । यसले तपाईलाई डिहाइड्रेशनबाट टाढा राख्छ । भिटामिन सी धेरै पाइने फलफूल रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बलियो बनाउँछ । महिनावारीमा दुःखाइबाट छुटकारा पाउन भिटामिन सी धेरै पाइने सुन्तला, मेवा, आँप, स्ट्रवेरी, अंगुर, अनार, लिची, एवोकैडो आदि खानुपर्छ ।
दूध
दूध, दही आदिमा पर्याप्त क्याल्शियम हुन्छ । यसले हाम्रो शरीरमा आवश्यक क्यालिशयमको मात्रा पूर्ति गर्दछ । क्याल्शियम खानाले दुःखाइको समस्याबाट छुटकारा पाउन सकिन्छ ।
पानी
पर्याप्त पानीको सेवनले शरीरबाट सबै टक्सिन बाहिर निकाल्न मद्दत गर्छ र तपाइ डिहाइड्रेशनबाट टाढा रहनुहुन्छ । पानीले पेटको मांशपेशीलाई आराम दिएर पेट दुःखाइबाट छुटकारा दिलाउँछ ।
के कम गर्ने ?
नूनिलो
खानामा नूनको मात्रा कम गर्नुपर्दछ । पोटेटो चिप्स, सोडा, चीज, सोयासस आदिबाट टाढा रहनुपर्छ । यसले पेट फूल्ने समस्या हुन्छ ।
कफी
चिया, कफी जस्ता कैफिनयुक्त पदार्थले पेट दुःख्ने, तनाव, थकान आदिको समस्या हुनसक्छ ।
तारेको मसालेदार खाना
यो बेला पाचनशक्ति कमजोर हुने भएकाले धेरै बोसो पाइने चिज जस्तो, चीज, बटर आदि खानबाट बच्नुपर्छ । भेजिटेबल आयल र रेड मिट आदिबाट टाढा रहनुपर्छ । यसमा पाइने अनसैचुरेटेड फैटले दुःखाई बढाउँछ ।
दुःखाई कम गर्ने घरेलु उपाय
पुदीना
पुदीनाको ताजा पातलाई पानीमा उमाल्ने र एक चम्चा मह मिलाएर दैनिक दुइपटक पिउनाले दुःखाइबाट राहत मिल्छ । मिन्ट आयलले १५ मिनेट पेटको मालिश गर्नाले पनि दुःखाइबाट राहत पाउन सकिन्छ ।
तुलसी
तुलसीको पातलाई पानीमा उमालेर त्यसमा एक चम्चा मह मिलाएर दिनमा तीन पटक खानाले दुःखाइ कम हुन्छ । तुलसीले धेरै प्रकारका इन्फेक्शनबाट बचाएर शरीरको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बलियो बनाउँछ । तुलसीको पात चपाएर खाँदा पनि तपाई दुःखाइबाट छुटकारा पाउन सक्नुहुन्छ ।
दालचिनी
दालचिनीमा रहेको तत्वले महिनावारीको समयमा हुने दुःखाइबाट राहत दिलाउँछ । दुःखाइ हराउन एक चम्चा दालचिनी पाउडरमा २ चम्चा मह मिलाएर खाँदा फाइदा मिल्छ ।
अदुवा
एक कप पानीमा अदुवाको थोरै रस मिलाएर दुइ मिनेटसम्म उमाल्ने र त्यसपछि थोरै मह मिलाएर पिउनाले महिनावारीमा धेरै दुःखाइ हुँदैन । महिनावारीको समयमा खाना खाएपछि दिनमा तीन पटक यो पिउनाले कुनै पनि समस्या हुँदैन ।
एलोवेरा
पीएमएसको प्रभाव कम गर्न र दुःखाइबाट राहत पाउन महिनावारी भन्दा एक हप्ता पहिलेदेखि सँधै एक चमच एलोवेरा जेलमा एक चिम्टी मरिच पाउडर मिलाएर खानुपर्छ ।
पूरै महिनाको डायट प्लान
महिनावारीको समय ( १—५ दिन सम्म)
महिनावारीको समयमा तपाई भावनात्मक रुपले धेरै संवेदनशील हुनुहुन्छ । यो समयमा तपाइले म्याग्नेसियम धेरै पाइने पालक र साबुत अनाज आफ्नो डायटमा सामेल गर्नुपर्दछ । यसकासाथै ओमेगा—३, फैटी एसिडयुक्त ओखर, साल्मन र सार्डिन फीस खाने ।
६—१३ दिन सम्म
यो समयमा तपाइको शरीरमा हर्मोन्सको स्तर बढ्छ । यसले तनाव आदिबाट राहत मिल्छ । यो समयमा तपाइले हेल्दी डायटमा ध्यान दिनुपर्दछ । त्यसैले धेरै भन्दा धेरै फलफूल र सागसब्जीलाई आफ्नो डायट (खाना) मा सामेल गर्ने ।
१४—१७ दिन सम्म
यो समय तपाइ धेरै राम्रो महसुस गरिरहनुहुन्छ । त्यसैले आफूलाई मन परेको चिज आफ्नो खानामा सामेल गर्न सक्नुहुन्छ । डायटलाई भूलेर मन परेको चीज र बटरको फाइदा उठाउनुहोस् ।
१८ —२३ दिन सम्म
यो समयमा शरीरमा प्रोजेस्टेरोन हर्मोन्सको स्तर बढ्दछ । यसका साथै पाचनतन्त्र पनि कमजोर हुन्छ । यो समय तपाइले फाइवरयुक्त ब्राउन राइस, जौ, र सागसब्जी खानुपर्दछ । यसले तपाइलाई कब्जीयतको समस्या हुँदैन र तपाई जोशले भरपुर रहनुहुन्छ ।
२४ — २८ दिन सम्म
यो पीएमएसको समय हो र यो समयमा तपाइले आफ्नो डायटको खास ख्याल राख्नुपर्दछ । खानामा प्रोटिन र कार्वोहाइड्रेटयुक्त चिज खानुपर्दछ ।
